در قرآن مى گوید: و من احیاها فکانما احیا الناس جمیعا ـ مائده 22ـ یعنى هر کس که انسانى را احیا کند آن چنانست که گویا همه انسانها را زنده نموده است. اما هر پزشکى صلاحیت احراز چنین مقامى را ندارد. بلکه باید واجد صفاتى باشد که در احادیث فوق به برخى از آنها اشاره شده است. امام صادق علیه السلام به دو صفت مهم براى پزشک اشاره نموده است: اول اینکه بصیر باشد. یعنى به علوم پزشکى کاملا آگاه و آشنا و متخصص باشد. به فن طبابت و روش تشخیص بیمارى و راه علاج کاملا وقوف و مهارت داشته باشد. بنابراین، پزشک به صرف تحصیلات و گرفتن مدرک نمى تواند اکتفا کند بلکه باید با جدیت، خوب درس بخواند و بعد از اشتغال به طبابت همواره در حال مطالعه کتب و مجلات پزشکى و تکمیل معلومات باشد . به گونه اى که در علم طب اهل تجربه و نظر باشد. چون اطلاعات پزشکى همواره در حال تکامل است یک پزشک خوب نمى تواند به تحصیلات خود بسنده کند و فارغ التحصیل شود بلکه تا آخر عمر نیاز به مطالعه و آزمایش و تکمیل معلومات دارد . تشخیص بیماریها و راه علاج آنها بسیار دشوار و یک هنر واقعى است، نیاز به اطلاعات وسیع و مهارت و صبر و کنجکاوى و اخلاص در عمل دارد. دوم اینکه یک پزشک خوب کسى است که از هر جهت مورد اعتماد بیمار و اطرافیانش باشد. به دانش و مهارت او، به دلسوزى و خیرخواهى او، به ایمان و صداقت او، به امانت و رازدارى او، به تقوا و خودنگهدارى او، به مهربانى و خوش اخلاقى او، کاملا اعتماد داشته باشند . یعنى رفتارش به گونه اى باشد که اعتماد همه را به سوى خود جلب کند. امام صادق علیه السلام در حدیث فوق با عبارت کوتاه: (ثقه) به همه اینها اشاره نموده است. کرامت ذات و عزت نفس شما اقتضا دارد که اهداف عالى انسانى و خدمت به خلق خدا را تعقیب کنید و از مادیگرى و پول پرستى و استغراق در رفاه طلبى جدا اجتناب نمائید. گرایش به مادیات براى یک فقیه و عالم دین و براى یک پزشک، یک آفت و انحراف شغلى محسوب مى شود . توجه به مادیات به عنوان یک اصل و هدف، براى یک عالم دین و یک پزشک، بزرگترین خسارتها است. فقیه و طبیب، تاجر و کشاورز و مهندس و بساز و بفروش و کارخانه دار نیستند، تا هدف آنها تکثیر اموال و ازدیاد زخارف دنیوى باشد. هدایت یک انسان، و علاج و تسکین درد بیمارى که از شدت درد به خود مى پیچد، و نجات یک انسان از مرگ، و اشک شادى مادرى که جگر گوشه اش را از مرگ نجات داده، براى یک فقیه و عالم ربانى و یک پزشک مخلص و خدمتگزار، از میلیونها پول بیشتر ارزش دارد. آیا حیف نیست که چنین ارزش گرانبهائى را با مقدارى پول معامله کنیم؟ البته فقیه و پزشک هم نیاز به زندگى و تأمین مایحتاج دارند و باید در این راه تلاش کنند، اسلام نیز در این باره منعى ندارد. آنچه را اسلام براى فقیه و پزشک نمى پسندد توجه به مادیات و هدف بودن آن مى باشد. آنچه براى یک پزشک پسندیده نیست مسابقه در ازدیاد ویزیت و مطالبه پولهاى زیاد براى عمل جراحى است. مخصوصا نسبت به فقرا و مستضعفین و افراد کم درآمد. ما، در زندگى خود فقهاء و علماى ربانى، و پزشکان مخلص و خدمتگزارى را دیده ایم، که ساده زیستى را پیشه خود ساخته و به زندگى ساده و شرافتمندانه بسنده کرده اند. و عمر پربرکت خود را در راه خدمت به دین و سلامت انسانها صرف نموده، و با عزت و شرافت زندگى کرده و براى حیات اخروى خویش بهترین توشه را برده اند. پس ما چرا این چنین نباشیم. دوم: ایمان و تقوا و خودنگهدارى براى پزشک یک امر کاملا ضرورى است. زیرا پزشک طبعا با خانمهاى بیمار و احیانا زیبا و جوان سر و کار دارد. لازمه شغلش اینست که خانمها را نیز معاینه و بدن آنان را مشاهده و لمس کند. و در چنین مواقعى امکان لغزش وجود دارد. مخصوصا اگر پزشک جوان باشد. امکان دارد بدون ضرورت یا بدون رعایت مقدار ضرورت بدن بیمار زن را مشاهده و لمس کند. یا در زیبائیهاى او خیره شود یا شوخى و خوشزبانى کند و احیانا به گناهان بالاتر کشیده شود. بدین وسیله هم مرتکب گناه شده هم آبرو و حیثیت خود و اعتماد مردم را از دست خواهد داد. آنچه مى تواند در این مواقع حساس پزشک را از لغزش مصون بدارد ایمان و تقواست. پزشک باید همواره به یاد خدا باشد و او را همه جا حاضر و ناظر بداند. پزشک باید در تهذیب و کنترل نفس خویش کوشش نماید و همواره مراقب نفس خویش باشد مبادا فریب بخورد و عفت و آبروى خود را از دست بدهد و در بین مردم رسوا شود. پزشک، مورد اعتماد و امین بیمار و بستگان او مى باشد اگر خیانت کند بزرگترین گناه را مرتکب شده و اعتماد عمومى را که براى شغلش ضرورت دارد از دست خواهد داد. به پزشکان مخصوصا پزشکان جوان چند توصیه مى کنم: 1ـ تا ضرورت در کار نباشد از مشاهده و لمس بدن خانمها خوددارى نمائید. و در صورت لزوم به مقدار ضرورت اکتفا کنید. بدین وسیله از پزشکان متعهد و مسئولی که مرا در درمان و بهبود بیماریم یاری می دهند تشکر می نمایم. آقای دکتر علی اکبر فروغی- آقای دکتر محسن کلاهدوزان- آقای دکتر وحید گوهریان- آقای دکتر سید مظفز هاشمی
امیرالمؤمنین علیه السلام نیز سه وظیفه براى پزشک تعیین مى کند: اول: «من تطبب فلیتق الله» یعنى طبیب باید همواره تقوا و ترس از خدا را رعایت کند. در معاینات و تشخیص بیمارى، در تجویز دارو و مقدار آن، در رفتار خود با بیمار و اطرافیانش، در امانت و رازدارى، در تعیین حق ویزیت و عمل جراحى، در معاینه و لمس بدن بانوان بیمار، در همه حال خدا را حاضر و ناظر بداند و تقوا را رعایت کند.
دوم: فرمود: «ولینصح» یعنى نسبت به بیمار دلسوز و خیرخواه باشد، و همواره مصالح واقعى او را رعایت کند.
سوم فرمود: «ولیجتهد» یعنى در تحصیل علوم و کسب مهارت، و تشخیص بیمارى، و علاج آن، جدیت و کوشش کند. امیرالمؤمنین علیه السلام در این حدیث به مهمترین وظایف یک پزشک اشاره مى کند . در خاتمه شما را به چند امر مهم توصیه مى نمایم:
اول: خواهران و برادران پزشک، دانشمندان و سروران گرامى، خداى را سپاس گوئید که در مقام مقدس طبابت قرار گرفته اید. و ادامه حیات و تأمین سلامت و آرامش انسانها را بر عهده گرفته اید. در مقامى قرار گرفته اید که مى توانید بهترین خدمتگزار انسانها باشید. شغل شما مانند شغل فقهاء و علماى دین یک شغل معنوى و یک عبادت محسوب مى شود. با قصد اخلاص و انجام وظیفه بزرگترین ارزشهاى دنیوى و اخروى را براى خودتان کسب مى کنید.
بوسیله اخلاص و خدمت به بندگان خدا و ایثار و فداکارى در طریق تأمین سلامت انسانها، مى توانید مصداق «و من احیاها فکانما احیا الناس جمیعا» باشید.
2ـ در صورت و بدن خانمها خیره نشوید و به صورت ریبه نگاه نکنید. عن ابى عبدالله علیه السلام: النظرة سهم من سهام ابلیس مسموم و کم من نظرة اورثت حسرة طویلة ـ وسایل ج 20 ص 191ـ یعنى امام صادق علیه السلام فرمود: نگاه به زن نامحرم تیر مسمومى است از شیطان چه بسا یک نگاه که موجب حسرتهاى طولانى خواهد شد.
3ـ اگر احساس کردید که دوست دارید به صورت و بدن خانم بیمار نگاه کنید چشم خود را برگردانید و دیگر نگاه نکنید. عن الصادق علیه السلام قال: النظرة بعد النظرة تزرع فى القلب الشهوة و کفى بها لصاحبها فتنة. وسائل ج 20 ص 192ـ یعنى امام صادق علیه السلام فرمود: نگاه بعد از نگاه شهوت را در قلب مى نشاند. و هیمن شهوت براى فریب خوردن صاحبش کافى است.
4ـ اگر لازم بود خانم بیمار را معالجه کنید سعى کنید در اتاق خلوت نباشد. از خانم دیگرى بخواهید همراه او داخل شود.
| Design By : Pichak |
